Rhifyn Hydref 2022

Er mor boblogaidd yw rhaglenni ar fwyd ar y teledu ac er gwaethaf y swmp o gyfrolau ar fwyd yn y siopau, cymharol brin yw’r llyfrau Cymraeg ar y pwnc a mwy prin fyth yw’r rhai sy’n sôn am hanes bwyd yng Nghymru. Ac yntau eisoes wedi cyhoeddi ei gyfrol ddifyr Afalau Cymru (2018) ac yn fwy diweddar Welsh Food Stories (2022), aeth yr awdur o Gaerfyrddin, Carwyn Graves, ati yn yr ysgrif ‘Y Cymry a’u bwyd: thema yn ein llên’ i restru rhai o’r amryfal gyfeiriadau at fwyd yn ein barddoniaeth, o’r Hengerdd at Mererid Hopwood, gan ddadansoddi ymateb y Cymry i fwydydd. Mae’n ysgrif ddifyr, ddiddorol a – maddeuer y gair – flasus, ac mae’n ymddangos yn rhifyn diweddaraf Y Traethodydd. Caiff ei dilyn gan ddwy ymdriniaeth swmpus a golau gan ddau o’n hysgolheigion pennaf: Huw Pryce, Athro Hanes Cymru Prifysgol Bangor, yn trafod hanesyddiaeth Gymreig, ac M. Wynn Thomas, Athro Saesneg Prifysgol Abertawe, yn cymharu’r beirdd R. S. Thomas a’r canoloeswr Siôn Cent. Mae’r ddwy ysgrif fel ei gilydd yn trafod y cysyniad o genedligrwydd, y naill yn dadansoddi fel y bu haneswyr yn y cyfnod modern cynnar yn trafod lle’r genedl Gymreig yng nghyd-destun Prydeindod, a’r llall yn ein goleuo ni ymhellach ar gymhlethdod agwedd R. S. Thomas at Gymru a dylanwad bardd pregethwrol mwyaf trawiadol yr oesoedd canol arno. Bydd darllenwyr Y Traethodydd wrth eu bodd gyda’r cyfraniadau hyn.

Tanysgrifiwch Nawr

Yn ogystal â hynny ceir adolygiadau gan Dewi Alter ar y gyfrol A History of Christianity in Wales, ac Emyr Gwyn Evans ar lyfr Gerald Morgan ar ewyllysiau Cymreig. Ein bardd y tro hwn yw Mary Burdett-Jones tra bod llun y clawr, ‘Gwyfyn Gwennol’ gan yr artist Gwenllian Spink, yn dangos yr ysbrydoliaeth am gerdd Mary.

Ni fu’n bosibl y tro hwn gynnwys ail ran ysgrif Pryderi Llwyd Jones ar Thomas Traherne, a bydd rhaid aros tan rifyn Ionawr 2023 amdani. Felly hefyd ysgrif nodedig Rowan Williams, ‘Credo a Cherdd: a yw’n bsibl llunio cerdd grefyddol heddiw?’ Cafodd Rowan Williams gynulleidfa helaeth ar faes Eisteddfod Ceredgion yn Nhregaron i wrando ar y traethiad hwn, ac mae llawer wedi gofyn a fydd modd ei weld mewn print. Gobeithio bydd llawer yn tanysgrifio ar gyfer Y Traethodydd ac archebu eu copi mewn da bryd ar gyfer mis Ionawr.

Y Traethodydd, fel y gwyddys, yw cylchgrawn diwylliannol hynaf Cymru ac yn un y dylai bob llengarwr Cymraeg ei ddarllen. Wedi’i argraffu gan Wasg Gomer, Llandysul, gellir ei archebu ar lein trwy gyfrwng y wefan www.ytraethodydd.cymru. Dilynwch ni hefyd ar Drydar ac ar Facebook. Y golygydd yw’r Dr D. Densil Morgan ([email protected]), Y Gilfach, Ffordd y Gogledd, Llanbedr Pont Steffan, SA48 7AJ. Am fanylion ynghylch ei archebu, cysylltwch ag Alice Williams ([email protected]), Swyddfa Eglwys Bresbyteraidd Cymru, 81 Heol Merthyr, Yr Eglwys Newydd, Caerdydd, CF14 1DD.